Peter Freuchen Kalaallit Nunaallu soqutigineqarluarput

Otto Paludanimut 73-inik ukiulimmut, ukiorpassuit matuma siorna atuagaq tunissutisiaq pingaaruteqangaarpoq. Tamatumunnga tunngatillugu soorunami Peter Freuchen pillugu atuakkiaq. Atuagaq taanna ukiut arlallit atuagaasivimmiippoq, Otto Paludanip Nakskovimiit qeqertamut Enehøjemut, Peter Freuchenip 1926-miit 1940-mut pigisimasaanut, umiartortalernissaata tungaanut.

Peter Freuchen ilaquttanilu piffissami sivisuumi tassani najugaqartarput. Enehøje Peter Freuchenip tunisariaqalersimavaa. Akiliisinnaajunnaangajalersimavoq, minnerunngitsumik tyskit qimaasorpassuit, juutit ilisimatuussutsikkullu suliaqartut tyskinit qimaasut qeqertami inisimatitani pissutigalugit. Peter Freuchenip atuakkiai arlallit Enehøjemi allanneqarsimapput. Illuaqqamik, Den Blå Smedjemik, eqqissisimalluni allassinnaajumalluni ornissinnaasaminik peqarsimavoq.

Peter Freuchenip nalaani Enehøje Danmarkimi inuppassuarnit ilisimaneqarpoq, ilisimaneqartorpassuit ilisimaneqanngitsullu Peter Freuchen ilaqutaalu naapinniarlugit qeqertamut tikeraartarmata.

Peter Freuchen, 1886-1957, sorpassuarnik atuuffeqarsimavoq; tusagassiortoq, atuakkiortoq, ilisimasassarsiortoq, oqallissaarisoq, inuup inuiaqatigiillu pissusiinik misissuisoq, nunanik ilisimatusartoq FN-imilu aallartitaq. Peter Freuchen 1913-imiit 1921-mut Avanersuarmiippoq. Avanersuarmi Navarana nuliaralugulu meeraannut marlunnut anaanaavoq.

Navarana Danmarkimut uterniarluni Upernavimmi toquvoq. Navaranap aamma Peter Freuchenip ernutaat, aanaminut atsiunneqarsimasoq taamaattumillu aamma Navarana Freuchenimik ateqartoq, Peter Freuchen Selskabimi ataqqinaammik ilaasortaavoq.

Pannakaat kakaavillu

Otto Paludan Peter Freuchen Selskabimi siulittaasuuvoq. Peqatigiiffik 177-inik ilaasortalik maanna Nakskovip qeqqani init nutaat pisatsersuleruttorpaat. Umiartornermut katersugaasivik aamma illumi tassaniissaaq. Inuit 25-t peqatigiiffik 2017-imi pilersippaat. Suut tamarmik pilersaarutit malillugit ingerlassappata, piinsimi tamanut ammassaaq. Atuakkanik atorniartarfitoqaq 4,2 million koruunit nalinginut Lollandip kommuniata iluarsaappaa. Ilaasortat pingasunngornerit tamaasa ataatsimiittarput, tassani peqatigiiffiup atortuinik assigiinngitsunik, soorunami Peter Freuchenimut attuumassuteqartunik, init pisatsersorneqartarlutik.

Ataatsimeersuarnermi kingullermi ilaasortat 60-it takkupput. Ukiut tamaasa nerisassat allattorfiat tassaasarpoq: Pannakaat kakaavilu, Peter Freuchenip mamarinerpaasai.

Oqaluttuallaqqissorsuit

- Ukiorpassuit matuma siornatigut atuagaq nassaaralugulu atuarakkuli Peter Freuchen taannalu pillugu oqaluttuat tamaasa iperarnikuunngilakka, Otto Paludan ilaatigut oqarpoq, inini kusanartuni nutaani pisatsersorneqarlaani pissanganartumik oqaloqatigiinnermi.

- Peter Freuchen kisiat soqutiginngilarput, aammali Kalaallit Nunaat soqutigaarput. Ilisimatusarneq politikkilu soqutigisatsinni pingaarnerpaapput. Assersuutigalugu Hundestedimi Knud Rasmussenip illuanut, Eventyrernes Klubbimut aamma Issittumi Ilisimatusarfimmut angalatitsisarpugut. Assigiinngitsunik oqalugiartoqartarsimavoq, ilaatigut Navarana Freuchen.

Peter Freuchen oqalunnikkut allannikkullu oqaluttuallaqqissuuvoq, Otto Paludanilu aamma taamaappoq.

- Ukiumoortumik Enehøjemut angalasarnerput pingaaruteqaqaaq. Peter Freuchen nalasoq eqqiartarparput. Ukiumoortumik uffarneqarnissaa naajat qulakkeerluartarpaat. Bronzemit qiperugaq nalasoq eqqumiitsuliortup John Kørnerip qiperugaraa.

Pigisarpassuit assigineqanngitsut

Otto Paludanip tulluusimaarluni soqutiginartunik takutitsisarnera pissutissaqarluarpoq. Assit, atuakkat atsiornertallit, assiliartat, plakatit, titartakkat, Peter Freuchenip biilersinnaanermut allagartaa pas-ialu soqutiginnittunit piinsimi takuneqarsinnaalissapput.

Nykøbing Falsterimi ilaqutariit Freuchenikkut illuannit ilarpassui piupput, aammali allat amerlasuut tunissutaapput, taakkulu peqatigiiffiup qujamasuutigingaarpai.

Peter Freuchenimut tunngasut pigisatik Peter Freuchen Selskabimut tunniunneqarumaartut, Arktisk Institut neriorsuisimavoq.

Elisabeth Jensenip assiutai

Elisabeth Jensen piffissami sivisuumi Peter Freuchenimut allatsiuvoq. Nammineerluni assiutai maanna saqqummiunneqassapput, assersuutigalugu Nakskovip Kangerluani, Enehøjemit 45 minutsinik umiatsiamik ungasitsigisumiittumi, inuuneq pillugu asserpassuit.

Peter Freuchenip Thulemi ilisimasassarsiornernillu assigiinngitsunit kiserliorneq, eqqissineq eqqissisimanerlu misigisarsimasani Enehøjemik pisinerminut tunngavigisimanerpai?

Peter Freuchen pillugu Otto Paludanip atuakkiani inaarpagu apeqqutit taakku allarpassuillu akissutissarsissajunnarsivagut. Atuagaq Enehøjemi pisimasunuinnaq tunngassaaq.