Suleqatigiiffissuaq maanga nuuttoq

EU-mi siulittaasoq Ursula von der Leyen ministeriunerlu Mette Frederiksen tallimanngornermi Nuutoqqamut apuummata piumassuseqartoqarpoq qungujulasoqarluarlunilu.

Silagissuummat unnukkullu arsarnerit Europamiunut tikeraartunut alutornartumik takutitsisimapput. Mette Frederiksen (S) Facebookikkut ima inuulluaqqusivoq:

- Arsarnerit qitittut. Pinngortitami pisartut kusanarnerpaat ilaat ippassaq Kalaallit Nunaannut ingerlaartilluta takuvavut. Silarsuup qanoq tupinnartigineranik eqqaasitsissutaavoq. Tikeraarnissamut pitsaasumik siunertaqartumut pingaarutilimmullu aallartilluarneq. Ullumikkummi ulloq Kalaallit Nunaannut ulluuvoq angisooq, allappoq.

EU-p kommissionip siulittaasuata Ursula von der Leyenip, „arnamik nunarsuarmi pissaaneqarnerpaatut“ taaneqartartup, Nuummiinnini nuannaarutigaa.

- Mette, oqarfigisarparma Kalaallit Nunaat nammineerlunga takuniartariaqariga qanoq innersoq paasiniassagakku. Aamma oqartariaqarpunga ilumoorluinnarsimasutit. Soorunami nuna kusanaqaaq, aammali maluginianngitsuugassaanani inuit maani nunarsuup avannaarsuaniittut qanoq kissalaartiginerat, Ursula von der Leyen oqarpoq.

»Ataatsimoorussamik periaaseqartoqassanngilaq«

Tikeraat Hans Egedep Illuanut iseramik nerrivimmut ammalortumut ingipput, suleqatigiinnissamullu isumaqatigiissut atsioqatigiissutigalugu, tusagassiortullu apeqqutaat akissuteqarfigalugit, EU-llu allaffianut nutaamut Nuutoqqami ungasinngitsumiittumut ingerlaqqillutik. EU 2024-mi 2025-milu ilinniartitaanermut 531 millionit koruuninik aamma ataavartumik nukissiornermut 167 millionit koruuninik, aningaasaliissuteqartoq Múte B. Egedep oqaatigaa. Tassa katillugit 700 millionit koruuninik.

- EU-p maani Nunatsinniinnerata takutippaa, saneqqutiinnarluta iliuuseqartoqarsinnaanngitsoq, Naalakkersuisut siulittaasuat oqarpoq.

Pisortatigoortumik tusagassiortunik katersortitsisoqareermat, Mette Frederiksen sivikitsumik persuarsiunngitsumik oqaloqatigineqarnissaminut periarfissiivoq, tamatumani kalaallit tusagassiortut ilassutaasumik apeqquteqarnissaminnut periarfissinneqarlutik. Aamma EU-mut tunngassuteqanngikkaluartunik.

- Pisimasoq alianartorujussuuvoq, spiralilersuisimanermut kanngunartuliaq pillugu Mette Frederiksen taama akissuteqarpoq.

Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni nuanniilliuutaasumik ajuallatsitsinngitsumik inissisimaneq pillugu ministeriunerup uppernarsarpaa, maanna aaqqiagiinngissuteqartoqanngitsoq.

- Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni ullumikkut aaqqiagiinngissuteqanngilaq. Naligiilluta suleqatigiinnissarput pilersikkiartuaarsimavarput, oqarpoq.

Taama oqarnera tunngavigalugu AG-mit tikkuarneqarmat, Issittumut periusissiaq ukiuni pingasuni-sisamani suliarineqarsimasoq, aamma Danmarkimit utaqqikatannaveersaarluni utaqqineqarsimasoq, Kalaallit Nunaata maanna kiisami maanna saqqummiuppaa.

- Kalaallit Nunaat Danmarkilu Issittoq pillugu immikkut periusissiortassappat, imaluunniit nunat taakku marluk ataatsimut periusissiaqassappat?“ ministeriuneq aperivarput.

Mette Frederiksenip naatsumik akissuteqarluni oqaatigaa, ataatsimoorussamik periaasissaq suliarineqartoq, tamatumunngali peqatigitillugu Naalakkersuisut periusissiaat naammagisimaarluinnarini:

- Peqqissaartumik pitsaasumillu suliarineqarsimavoq, sinaakkutissaalu isumaqatigiissutigaavut, oqarpoq.

Danmarkimi naalakkersuisut suliaqarnerminni tunngavigisimavaat, Kalaallit Nunaata Issittumut periusissiaa Naalagaaffeqatigiit tamarmiusut Issittumut periusissiaanut annertunerusumut ilanngunneqassasoq. Taamaattorli taama pisoqassagunanngilaq.

AG-p apeqqut tamanna nunanut allanut tunngasunut naalakkersuisumut Vivian Motzfeldtimut (S) ingerlateqqippaa, taassumalu paasissutissiissutigaa, Nunatsinni Danmarkimilu naalakkersuisut periusissiaq pillugu oqaloqatigiittarnerat ataatsimut isigalugu ajunngitsoq. Taamaattorli Naalakkersuisut nunani tamalaani oqallinnerni kalaallit periusissiaat aallaavigisassagaat.

- Issittumut ataatsimoorussamik periusissiortoqassanngilaq, Vivian Motzfeldt AG-mut oqarpoq.

»Angerlarsimasutut misigisimavunga«

Nunarsuarmi pissaaneqarnerpaat ilaat maanna Nuummi aalajangersimasumik adresseqalerpoq, amerlanngikkaluanillu sulisoqalerluni. Naalagaaffiit EU-mut ilaasortat katillugit 460 millioninik inoqarput. Tamatumunnga sanilliullugu USA-mi Amerikamiut 330 millioniullutik.

Europamiut ataatsimoornerat aallaqqaammut sorsunnersuit aappaata kingorna pilersinneqarpoq, tamatumani pineqarluni Europami nunat pissaanilissuit pissaaneqarniuttut nutaamik aaqqiagiinngissuteqalernissaat pinngitsoortinniarneqarluni. Eqqisseqatigiinnissamik suliniutaavoq niuernikkullu suleqatigiiffiulluni. Tamatumanilu paasinarsilluni tamanna nunarsuup immikkoortuanut tamaanga ineriartornermik, atugarissaarnermik aamma kiffaanngissuseqarnermik pilersitsiviusoq.

USA ukiut pingasut matuma siorna Nuummi konsuuleqarfittaarmat, EU aallartinnissaminut kigaatsumik iliuuseqarsimavoq, naak Issittoq politikkikkut sivisuumik siunnerfigineqaraluartoq. Sermip aakkiartornera umiarsuartigut aqqutinut nutaanut ammaassivoq, Kalaallit Nunaallu saffiugassanik annertuunik peqarluarpoq, nunarsuarmi nukimmik mingutsitsinngitsumik atuilernissamut pisariaqartinneqartunik.

Ursula von der Leyenip allaffiup atoqqaartinneqarnerani peqataaniarluni aalajangerneratigut EU-p maanna pimoorussinera erseqqissarneqarpoq. Amerikamiut nunanut allanut ministeriat Antony Blinken 2021-mi tuaviinnaq tikeraareersorlu Kalaallit Nunaat aatsaat taama ataqqisaatigisumik tikeraartoqarpoq.

Von der Leyen oqalugiarnermini nunap alianassusia, inuit inussiarnernerat inoroorsaarnerallu eqqartorpai.

- Maani angerlarsimasutut misigivunga. Kalaallit Nunaat Europamiunut ilaqutariinnut ilaajuaannarsimavoq. Allaffipput sananeqaatiniinnaanngilaq. Tamanna Kalaallit Nunaata EU-llu akornanni attaveqatigiinnermi piffissamut nutaamut nalunaaqutaavoq. Europamiut illuannut matu ammavoq, oqarpoq.

Mette Frederiksen isumaqataalluni anngaavoq.

- Nunarsuarmi politikikkut pissutsit eqqarsaatigalugit pingaaruteqarpoq naleqartitavut assigiimmata qanimut suleqatigiilluta alloriarnerit tamaasa ataatsimoorfigissagivut, oqarpoq.