Inatsisartut: Pinerluttulerinermik eqqartuussisarnermullu inatsisit annertuumik suliarineqassapput
Inatsisartut 2024-mi upernaakkut ataatsimiinnissaanni, 5. april aallartittussami majillu 28-iani naammassineqartussami oqaluuserisassat ullullu ataatsimiiffissat piareerneqarput. Siunnersuuterpassuit suliarineqassapput, taakkunanngali suliassat annertoorsuit ilagaat, aalisarnermut inatsisissatut siunnersuut eqqaassanngikkaanni, nunatsinni pinerluuteqartarnermut akiuiniarnermi inatsisitigut najoqqutarineqartut sukateriffigineqarnissaat.
Inuutissarsiornermut, Niuernermut, Aatsitassanut, Inatsisit Atuutsinneqarnerannut Naligiissitaanermullu Naalakkersuisoq, Naaja H Nathanielsen siunnersuuteqarpoq Kalaallit Nunaanni eqqartuussisarnermik inatsisip aamma pisortat ingerlatsinerat pillugu inatsisip allanngortinneqarneri pillugit inatsisissatut siunnersuutip (Allagaatinik takunnissinnaatitaaneq, pinerluttulerineq pillugu inatsiseqartitsinermut atatillugu eqqartuunneqarnissamut imaluunniit pillagassanngortitsinissamut suliassanngortitsinermut atatillugu politiinit, unnerluussisussaatitaasunit imaluunniit eqqartuussivinnit inuup kiffaanngissusianut pinngitsaaliilluni akuliunnerit aallartinneqarnerat, ilisimannittut kinaassusaasa isertuunneqarnerat aamma digitaliusumik nalunaarutiginninneq aamma piuminarsakkamik digitaliusumik nalunaarutiginninneq) Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussanit akuersissutigineqarnissaa pillugu Inatsisartut aalajangiissasut:
- Annertunerpaamik isertuaatsuunissap aamma Kalaallit Nunaanni eqqartuussiviit sulinerannik paasisimasaqarnissap qulakkeerneqarnissaa siunertaralugu, illuatungaani tamat eqqartuussutit pillugit allagaatinik takunnissinnaatitaanerisa annertusarneqarnissaa inatsisissatut siunnersuutikkut siunnersuutigineqarpoq.
Illuatungaatigut ilungersunartumik aamma aaqqissuussaanerusumik pinerluttuliortarnerup sunniuteqarluartumik akiorneqarnissaat qulakkeerniarlugu, kiisalu ilisimannittut illersorneqarnerat pitsanngorsarniarlugu, politiit pinerluttoqarsimaneranik paasiniaanissamut periarfissaasa pitsanngorneqarnissaat, inatsisissatut siunnersuutikkut siunnersuutigineqarpoq. Suliassaqarfinni ataani taaneqartuni qallunaat eqqartuussisarnermik inatsisaanni malittarisassanut inatsisissatut siunnersuut naapertuuppoq, Naalakkersuisup siunnersuuteqarnermini erseqqissaatigaa.
Fencker: Pillaasarneq atuutsinneqartariaqalerpoq
Siumut sinnerlugu Inatsisartuni ilaasortaq Kuno Fencker siunnersuuteqarpoq pinerlussimanermi pillaasarnermut inatsimmik suliarinnittussamik aammalu eqqussisussamik ataatsimiititaliarsuarmik Naalakkersuisut pilersisitsinissaminnik peqquneqassasut. Ataatsimiititaliarsuup suliariumaagai Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinnermi 2025-imi saqqummiunneqassasut ilanngullugu taassuma siunnersuutigaa.
- Piffissami kingullermi inuiaqatigiit akornanni oqallittoqarnerani arlaleriarluni pinerlunnermut naapertuutinngitsumik pinerluttumut pineqaatissiisarneq ataqatigiippasinngitsoq oqartiartuutigineqartarpoq. Oqallinnermi pinerlunneq inunnut navianartorsiortitsisuusoq eqqartorneqakkajuttarpoq. Sammisartaaq kingullermik Folketingimut qineqqusaarnermik aamma eqqartorneqarpoq. Taamaattumik pinerlunnerup inuup inuuneranik navianartorsiortitsineranut naapertuunnerusumik tulluunnerusumillu Kalaallit Nunatsinni pinerluttulerinermut inatsimmut pillaasarnermi sinaakkutissanik pilersitsisariaqartugut isumaqarpunga, taanna ilaatigut tunngavilersuivoq.
Wangenheim: Pinerluttulerinermi inatsit ajutoorsimavoq
Aamma Demokraatit sinnerlugit Inatsisartuni ilaasortaq Anna Wangenheim piumasaqarpoq pillaasarneq nunatsinni atuutilersinneqassasoq.
- Pineqaatissiissutitut aaliangiussaq ersarippoq. Kanngutsaatsuliorsimanerminut pineqaatissinneqarsimasut inissiisarfianni qaammatit sisamat inissinneqassaaq. Angut 50-nik ukiulik pineqaatissinneqarsimasut inissiisarfianni qaammatit qulingiluat inissinneqassaaq “Pineqartumi arfinilinnik ukiulik niviarsiaraq atoqatiginninnerunngitsumik kinguaassiuutaatigut allatut atoqatigigamiuk”. Arnamut nakuusersimammat hash-millu tigummiaqarsimammat pineqaatissinneqarsimasut inissiisarfianni utaqqisussanngortinneqarluni. Utaqqisitanngortinneqarluni. Allatut oqaatigalugu pinerlussimasoq annerusumik minnerusumilluunniit aniguivoq. Assigisaanillu assersuutigineqartut qulaani marluk, uangami isumanni pineqaatissiisimanerit sakkukippallaarujussuarput, Wangenheim tunngavilersuivoq nangillunilu:
- Allattorsimaffimmi nalunaarutigineqarsimasut amerlapput, eqqartuussiveqarfiullu nalunaarutaaniit suli assersuusioqattaarsinnaagaluarpunga. Politiit ukiumoortumik nalunaarutaanniit atuagassat aamma suli nuanniitsorujussuupput. Naak ukioq 2022-mi nalunaarutigineqarsimasut ikinnerugaluarlutik Kalaallit Nunaanni pinerluuteqartarneq qaffasissorujussuuvoq. Maanna oqaatigereerusuppara, pinerluttulerinermut inatsi aammalu inuiaqatigiinnut akuulerseqqissinnaanermut isumaq ajutoorsimavoq. Pinerluuteqarnermiit aammalu nutaamik pinerluuteqarnissamut kingunissat sakkukippallaarput.
- Pinerluuteqarnermiit aammalu nutaamik pinerluuteqarnissamut kingunissat sakkukippallaarput. Pisinnaatitaaffeqarnerluta misigissutsitsinnut attuivoq minnerunngitsumillu eqqugaasunut qanigisaasunullu eqqunngitsuliorfigitinneq sakkortooq aammalu pinerluuteqartoqarsimatillugu inuiaqatigiit akornanni nalorninermik toqqissisimannginnermillu pilersitsilluni. Inuit pineqaatissiinerit sakkukitsunut ataqqinnissuseqanngillat, inatsimmullu immikkuullarittutut taaneqarniartartumut siunertarineqartoq iluatsissimaneranut takussutissaateqanngilagut, Wangenheim siunnersuumminik ilaatigut tunngavilersuivoq.
Jerimiassen: Anngiortumik eqqussuisartut sukannernerusumik pineqaatissinneqarlik
Atassutip siulittaasua, Aqqalu Jerimiassen siunnersuuteqarpoq ikiaroornartunik sakkortuunik eqqusseriartunut, tuniniaasunullu pineqaatissiisarnerup sakkortunerulernissaa pillugu Naalakkersuisut 2023 naatinnagu Naalagaaffimmut saaffiginnissuteqarnissaannik Inatsisartut aalajangiissasut.
Qallivoq mittarsiffuaqalernissarput Nuummi Ilulissanilu, taamattaarlu Qaqortumi mittarfissaq sananeqarluni. Malitsigisaanik aarleqqutigisinnaavarput, naammassineqariarpata nunatsinnut sunniutaasinnaasut arlalippassuit. Ilaatigut ikiaroorniutinik sakkortunerusunik eqqussuisoqartaleratarsinnaanera.
Tamannalu annertoqisumik akiorniartariaqarparput sapinngisaq tamaat. Tamassumallu pissutissaqarlualersippaatigut, Naalagaaffiup oqartussaasui Naalakkersuisullu suleqatigiillutik ikiaroorniutinik sakkortuunik eqqusseriartoqarsimatillugu, eqqusseriartut eqqusseriarnermilu suleqataasut pineqaatissinneqartarnerisa sukateriffigineqartariaqarnerat.
Inuiaqatigiit taamak ikitsigitilluta, ikiaroorniutit sakkortuut ilaatigut tusarsaajartulerfianni pissutsit isiginnaaginnarsinnaanngilagut, sukanerinissamut piffissanngorpoq. Inuiaqatigiinni ajornartorsiutaaleratarsinnaasoq pinaversaartilluinnartariaqarparput, Jerimiassen ilaatigut tunngavilersuivoq.
Aqqalu Jerimiassen (A) siunnersuummik matumani pineqartumik saqqummiussivoq siorna Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinneranni, taamaattorli siunnersuutip suliarineqarnera suli naammassinngilaq, siullermeerneqarneratami kingorna inatsisit atuutsinneqarnerannut ataatsimiititaliamut suliassanngortinneqarpoq, ataatsimiititaliallu isumaliutissiissutaa suli tamanut saqqummiunneqarnikuunngilaq.